Historia parafii

Szczegóły

Utworzono: niedziela, 27, kwiecień 2014 12:22

Z dziejów piaseckiego sanktuarium

Na Pomorzu Nadwiślańskim, przy drodze nr 91, pomiędzy Borami Tucholskimi, a Wisłą, oraz na terenie regionu kulturowego o ciekawej nazwie „Kociewie”, leży wieś Piaseczno, znana głownie z wielowiekowego kultu Matki Bożej.
Z Piaseczna można łatwo dotrzeć do wielu atrakcyjnych miejscowości: Gniew, Pelplin, Tczew, Starogard Gdański, Nowe i Świecie, oraz do kociewskich sanktuariów w Lubiszewie, Osieku, Gorzędzieju, Płochocinie i Świeciu.
Teren obecnej wsi i parafii Piaseczno należał w XIII w. do dzielnicy świeckiej i położonej na jej obszarze ziemi tymawskiej „terra tymow”, którą władali kolejno książęta gdańsko – pomorscy. Potem w 1305 r. przejął ją Zakon Najświętszej Maryi Panny (Krzyżacy). To oni po 1305 r. założyli wieś, o pow. 50 łanów z sołtysem na czele i nadali jej prawa chełmińskie. W 1385 r. wybudowali tu kościół pw. Narodzenie MB, a następnie założyli parafię i upowszechnili kult maryjny. Już wkrótce kościół wraz z uposażeniem przekazali cysterkom z Chełmna. Panowanie zakonu krzyżackiego zakończyło się po przegranej wojnie trzynastoletniej w 1466 r. Wtedy wieś wraz z całym Pomorzem Nadwiślańskim wróciła do Polski.
Po włączeniu do Królestwa Polskiego, Piaseczno należało do starostwa gniewskiego. Wśród znanych starostów, którzy wpływali na losy wsi i kultu maryjnego należy wymienić w szczególności: wojewodę malborskiego Achacego Cemę – ojca, wojewodę pomorskiego Achacego Cemę – syna, księcia Stanisława A. Radziwiłła, hetmana, a następnie króla Jana III Sobieskiego, Marię K. Sobieską, łowczego koronnego Michała Zamoyskiego.
Znaczny wpływ na sytuację parafii Piaseczno i kultu maryjnego wywarła reformacja. Wtedy podjęto próby przejęcia kościoła i prawdopodobnie usunięto figurę MB z tej świątyni. Jednak opór parafian sprawił, że Piaseczno pozostało nadal przy kościele katolickim, a kult maryjny, po okresie zastoju, zaczął nabierać znaczenia. Przyczynił się też do tego biskup włocławski H. Rozrażewskiego, udzielając w 1583 r. odpustu dla parafii Piaseczno, który można było uzyskać w święto Narodzenia MB, „ponieważ wielu ludzi nawiedzało to miejsce”.
Wiele kłopotów sprawiła wojna polsko - szwedzka w latach 1626 – 1629 i zajęcie pobliskiego Gniewu oraz pobyt wojsk szwedzkich. Wtedy wsparciem dla Piaseczna był wtedy sprzyjający tej wsi, bardzo religijny starosta gniewski książę A. St. Radziwiłł.
Szczególnego rozwoju nabrał tu kult maryjny po 1640 r., kiedy proboszczem został ks. Marcjan St. Stojanowski. Przyczynił się znacznie do odnowienia świątyni, budowy plebanii i domu dla ubogich oraz założenia Bractwa MB Szkaplerznej. Jego działalność duszpasterska związana z kultem maryjnym, zapoczątkowała też nowy odpust MB Szkaplerznej. W tym czasie miały tu miejsce liczne cuda i łaski za wstawiennictwem MB, potwierdzone przez bpa włocławskiego Mikołaja Gniewosza w dokumentem wydanym w 1649 r. w Smogarzewie.
Rozwój wsi i kultu maryjnego został ponownie zahamowany przez kolejna wojnę ze Szwecją tzw. „Potop” w latach 1665 – 1660. W obawie przed rabunkiem ks. prob. M. Stojanowski, w 1655 r. wywiózł i zdeponował w Gdańsku figurę MB, a także wota dziękczynne i naczynia liturgiczne. We wsi i okolicy pojawiały się na przemian wojska szwedzkie i polskie, powodując wiele strat ludnościowych i materialnych. Znacznemu zniszczeniu uległ także kościół. Prawdopodobnie w wyniku pożaru runęły drewniane stropy nawy głównej.
W powojennej odbudowie kościoła pomagali darczyńcy, gdyż wyniszczona wojną parafia nie dałaby rady samodzielnie ponosić kosztów prac budowlanych. Pierwszy pospieszył z pomocą Jerzy Michał Ciecholewski, opat pelpliński. Dalszą odbudowę kościoła zlecił król Jan III Sobieski starosta gniewski, który w liście z Bracławia z 1675 r. napisał m.in.: „Ofiarowaliśmy Panu Bogu, że kościół w Piasecznie mamy zasklepić (…)”. Budowniczy Bartłomiej Ranisch wykonał wtedy sklepienie nad nawami kościoła oraz kryptę pod prezbiterium. Efekty tych prac oglądała w sierpniu 1676 r. królowa Maria Kazimiera Sobieska, która odwiedziła Piaseczno.
Nadwiślańskie miejscowości w tym Piaseczno, miały kontakt z powracającymi lądem z Gdańska do Polski, flisakami i ich obyczajami, którzy wracając pieszo do swoich domów zatrzymywali się w kościele i przy Studzience, składając dary. Oni też rozgłaszali informacje o cudach i łaskach za wstawiennictwem MB Piaseckiej.
W czasie rządów ks. A. J. Niesiołowskiego zaszły znaczące zmiany w kościele i parafii oraz ożywił się kult maryjny, w czym wspierało go znacznie Bractwo MB Szkaplerznej. Wykonano ołtarz główny i przeniesiono do niego z bocznego ołtarza cudowną figurę MB. Za jego czasów postawiono kaplicę św. Józefa i MB Szkaplerznej oraz zabezpieczono otoczenie Studzienki.
W wyniku I rozbioru Polski w roku 1772 Gniew wraz z Pomorzem Gdańskim został wcielony do Prus. Zaborcy przystąpili do zacierania śladów polskości, organizowali nową administrację i życie gospodarcze. Piaseczno otrzymało urzędową nazwę ”Pehsken”. Rozpoczął się napływ i osadnictwo ludności niemieckiej.
Nadzieja na powrót do Polski odżyła w 1807 - 8 r. podczas wojen napoleońskich, wtedy mieszkańcy spotkali się z wojskiem polskim gen. Jana H. Dąbrowskiego.
Po upadku Napoleona Prusacy umocnili swoje panowanie na Pomorzu i przystąpili do przeprowadzania zmian społecznych i gospodarczych. Nasiliła się polityka germanizacyjna w szkołach, urzędach i gospodarce oraz w stosunku do Kościoła Katolickiego. To mobilizowało mieszkańców Piaseczna do działania i oporu. Przejawem tego było utworzenie Ligi Polskiej w 1848 r., Towarzystwa Rolniczego założonego przez Juliusza Kraziewicza w 1866 r. i strajk szkolny w 1906 r.
W tych trudnych czasach zaborów i prześladowania Polaków „Kult maryjny w Piasecznie był siłą Kociewiaków w znoszeniu długotrwałej niewoli po rozbiorach (…) oraz ostoją polskości przed naporem germanizacji”, pisał po wielu latach w Przewodniku Katolickim w 1967 r. ks. Bolesław Micewski CR.
Znaczący wpływ na rozwój parafii, kultu maryjnego i życia społecznego w Piasecznie w okresie zaborów mieli trzej proboszczowie: ks. Stanisław Ostan Lniski, ks. Augustyn Szafer i ks. Anastazy Kowalski. W tych trudnych czasach ożywili kult MB, urządzili kapliczkę przy Studzience i wspierali działalność organizacji społeczno – narodowych.
Wybuch wojny światowej w 1914 r. i późniejsza klęska Niemiec spowodowały wzrost nastrojów narodowych. W Gniewie powstała Powiatowa Rada Ludowa kierowana przez ks. Antoniego Wolszlegra oraz Straż Ludowa dowodzona przez porucznika. Józefa. Głowackiego. W ich działalność włączyli się kapłani i mieszkańcy Piaseczna. Na mocy decyzji podjętych w Wersalu, Pomorze Nadwiślańskie, a w tym Piaseczno, przyznano Polsce.
Dnia 26 stycznia 1920 r. wojsko polskie wkroczyło do Piaseczna, przywitało ich bicie dzwonów, a niewidomy już 86 - letni prob. ks. A. Kowalski „(…) witał żołnierzy i ruchem niewidomego starca, szukał guzików przy mundurach hallerczyków by poczuć pod palcami kształt polskiego orzełka”. Następnego dnia rano ruszyli do Gniewu. Latem 1920 r. w czasie wojny bolszewickiej w kościele odbywały się nabożeństwa w intencji ojczyzny, a we wsi rozlepiano odezwy i plakaty ostrzegające przed bolszewikami i werbowano mężczyzn do Armii Ochotniczej. Podczas tej wojny, w sierpniu, przywieziono do Gniewu dzieci polskie z ochronek z Mińska, które „uciekały przed bolszewickimi hordami”. Część tych dzieci czasowo zakwaterowano w szkole w Piasecznie.
Po 1920 r. następowały znaczące zmiany społeczno – gospodarcze, spowodowane zmianą przynależności państwowej. Jednak nowe granice sprawiły, że zerwano dawne więzy gospodarcze i komunikacyjne oraz rynki zbytu i zaopatrzenia. Wielu mieszkańców Piaseczna włączyło się w działania na rzecz krzewienia polskości w pracę organizacji m.in. Kółko Rolnicze i Towarzystwo Ludowe. Tym poczynaniom patronowała MB Piasecka.
Ks. prob. A Bukolt przeprowadził w kościele i przy Studzience znaczące prace remontowe oraz ożywił kult maryjny i przeniósł główne uroczystości odpustowe Narodzenia NMP do Studzienki. Przy kościele działało aktywnie kilka organizacji o charakterze religijnym.
O pozycji Piaseczna wśród sanktuariów pomorskich świadczy informacja zapisana w Pielgrzymie w 1928 r. „Piaseczno to najsłynniejsze cudowne miejsce na Kociewiu. Widocznie Najświętsza Marya Panna wybrała sobie ten zakątek wśród wiernego swojego ludu”.
Tragiczny okres w dziejach wsi i sanktuarium stanowiła wojna i okupacja niemiecka (1939 – 45). Okupant niszczył ślady polskości, prowadził aresztowania, przesiedlenia i represje wśród mieszkańców. W 1939 r. zabrano i rozstrzelano w lesie w Szpęgawsku ks. prob. A. Bukolta. Procesje i dopusty były zakazane. W lutym 1945 r. przez wieś przeszły liczne grupy uciekinierów niemieckich, a następnie wkroczyły oddziały armii radzieckiej. Wieś i kościół bardzo ucierpiały.
W tych trudnych czasach wojny i okupacji Matka Boska Piasecka była ostoją i nadzieją dla mieszkańców. Przechowywano obrazki z jej wizerunkiem, w domach śpiewano pieśni i modlono się za jej wstawiennictwem.
Po wojnie w nowym ustroju politycznym odnawiano poniszczony kościół i Studzienkę, odbudowywano życie duchowe i kult maryjny. Wiele na tym polu zrobili księża Zmartwychwstańcy, obsługujący duszpastersko Piaseczno w latach 1945 – 1967, a szczególnie ks. P. Kaglik i ks. K. Linkiewicz.
Działalność duszpasterska księży była przedmiotem inwigilacji i prześladowań ze strony Urzędu Bezpieczeństwa – instytucji wrogiej kościołowi. Organizowano podsłuchy, zakazywano przemarszów pielgrzymek i nauczania religii.
W 1966 r. księża Zmartwychwstańcy z ks. Kazimierzem Linkiewiczem rozpoczęli przygotowania do koronacji figury MB, a dokończył je już nowy proboszcz ks. Kazimierz Myszkowski, kapłan diecezjalny, który objął parafię 1. 06 1967 r.
Uroczystość koronacji odbyła się w niedzielę 8 września 1968 r. pod przewodnictwem kard Karola Wojtyły z Krakowa i bp Kazimierza J. Kowalskiego z Pelplina. To wydarzenie dało impuls do rozwoju sanktuarium. Wtedy ks. K. Myszkowski podjął wiele prac remontowych i modernizacyjnych m.in.: budowa nowej kaplicy, drogi krzyżowej, budowa spowiednicy przy studzience, budowa nowej plebanii, urządzenie terenu na starym cmentarzu, całkowity remont kościoła. Jednocześnie zainicjował też liczne działania duszpasterskie, które spowodowały wzrost liczby pielgrzymów oraz ożywienie kultu MB.
W 2006 r. dotychczasowy proboszcz ks. dr K. Myszkowski przeszedł na emeryturę, pozostając w Piasecznie, jego następcą został ks. Andrzej Ossowski wcześniej wikariusz w Piasecznie. W 2017 r. rozpoczęto przygotowania do jubileuszu 50 lecia koronacji. Z tej okazji rozpoczęła się peregrynacja kopii figury MB na terenie parafii i wydano „Modlitewnik Peregrynacyjny.